Türkiye sembol hayvanını seçiyor

En eskisi boğa Doç. Dr. Necmi Karul (İstanbul Üni. Tarih Öncesi Bilim) Boğa tarih boyunca Anadolu’nun sembolü olmuş. Çünkü ilk defa burada evcilleştirildi. Göbeklitepe’de de Çatalhöyük’te de boğa figürü olması bundan. Bugün dahi Anadolu’da birçok evde boğa boynuzu asılıdır. Alageyiğin peşinde Doç. Dr. Zeynel Aslangündoğdu (İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi) Alageyik buzul çağında dünyaya Anadolu’dan dağılan bir canlı... Şimdi dünyadaki sayısı artıyorken bizde yok olmanın eşiğinde.

Şu telli turna Doğal Hayatı Koruma Derneği (WWF) Binlerce yıldır Anadolu’da var olan turna, bereket, iyilik, uğur ve güzellik sembolü. Aynı zamanda göçmen bir kuş. Bu ülkenin de kaderinde göç var. Bu yüzden konu hasret, özlem olduğunda hislerimizi anlatırken turnadan bahsediyoruz. Bu topraklarda beşikten mezara kadar hayatın her anında turna var. TEMA Anadolu halk kültüründe hikâyelerde, deyişlerde, edebiyatımızda, kısaca hayatın her alanında var. Yaşadığı yerlerde kutsal kabul ediliyor ve avlandığı zaman felaket geleceğine inanılıyor. Anadolu için turnalar bereket, mutluluk ve uğurun sembolü. Özlemi, sevgiyi, güzelliği ve haberciyi simgeliyor.

Nasreddin Hoca’dan hatıra eşek Sezen Aksu (Müzisyen) Bu topraklarda yaşayan Dionysos’un kutsal hayvanı eşeğin Anadolu’nun sembolü olduğunu Nasreddin Hoca da mühürlemiştir. Anadolu’nun her köşesi ve hayatın her alanında tarih boyunca sembol olmuştur. Eşek Anadolu’da gelmiş geçmiş tüm insanların ortak sembolüdür. Doğan Hızlan (Hürriyet Gazetesi Yayın Danışmanı) Akıllıdır ve dosttur. Üstündeki yükten hoşlanmazsa düşürür ve insan olmadan da hayatına devam edebilir. Uyumlu ama uyumlu olduğu kadar da bireysel ve özgürlüğüne düşkün bir hayvan. Edebiyatta da önemli bir yere sahip. Ben dünyaya o pencereden bakıyorum ve eşekleri de önce edebiyatta sevdim.

Mağrur ve cefakâr at Dücane Cündioğlu (Yazar) Çünkü atsız Türk olmaz. Atı olmayanın adı olmaz. Türkler göçebe ulus olarak dünyayla irtibatlarını at üzerinden kurdular. Onur Ünlü (Yönetmen) Büyük ve gösterişli gibi görünüyor fakat tepesine bineni hiç sesini çıkarmadan taşıyıp duruyor.

Sevimli dostumuz yunus Buket Uzuner (Yazar) Üç tarafımız denizlerle çevrili. Şişeburunlu yunus denizlerimizde çok. Onlara değer verdiğimiz peygamberle özdeşleştirerek aynı adı koymamız bu hayvana verdiğimiz önemin de işareti. ‘Çift başlı’ tavuk Selçuk Erdem (Çizer) Gerçek bir hayvan değil de aklıma Erdil’in (Yaşaroğlu) çizdiği çift başlı tavuk çizimi geldi. Ne düşünerek çizdiğini bilmiyorum ama o, bana geçmişe özlem duyan, bir yandan da kartal olduğunu zanneden, kendisini çok ciddiye alan bir hayvan gibi geliyor.

Sevgilimiz kedi Mehmet Güleryüz (Ressam) Başına buyruk bir hayvan. Biz, koyun gibi görünsek de tıpkı bir kedi gibi ne zaman ne yapacağımız belli olmuyor. Tarih boyunca zor zamanlardan böyle çıktık. Reklamcı Cem Topçuoğlu (TBWA\İstanbul Başkanı) Evde beslemeyenler bile sokakta kediyi besler. Ayrıca vankedisi, ankarakedisi gibi bu topraklara ait cinslerimiz de var. Aziz Sarıyer (Mimar) Bizim sokaklarımızda kediler dolaşır. Ama Avrupa’da sokaklarda kedi göremezsiniz...

Yeraltında köstebek Tayfun Pirselimoğlu (Yönetmen) Çünkü bu ülkede sosyolojik anlamda yeryüzü kadar ‘yeraltı’ da her anlamda önemli

Güzellik katan serçe Ahmet Ümit (Yazar) Türkiye’nin insanlarının çoğu gibi; hem her yerde vardır hem de görünmezdir. Yaşamımızın tam içindedir serçe. Balkonlarda, parklarda, kaldırımlarda... Kimseye zararı dokunmaz ama hep bir güzellik duygusu katar.

Rengârenk semender Prof. Dr. Bayram Göçmen (Ege Üni. Zooloji) Semenderlerimizin çok büyük bir bölümü dünyada sadece bu topraklara ait. Çok renkli ve güzel canlılar olmakla birlikte son derece hassas ve birçoğunun nesli tehlikede. Sembolümüz semenderler olursa hayatları da kurtulur. Özgürlük sembolü keçi Muazzez İlmiye Çığ (Sümerolog) Eski Türk uygarlıklarında hakanların sembolü. Hem dayanıklı, hem de güzel ve çevik bir hayvan. Aynı zamanda Türkler için özgürlüğün de sembolü.

‘Profil veren’ koyun Selahattin Duman (Gazeteci-yazar) İnsanımızı ben İstanbul ahalisi ve taşra diye ikiye ayırırım. İstanbul ahalisine en iyi uyan sırtlan yırtıcısıdır. Fırsatçı, çalışmadan beleşe konmak isteyen, başkasının lokmasını zorbalıkla almaya çalışan sırtlan. Yer yer doymaz, çalar çırpar yorulmaz. Trafikte yol açan ambulansın arkasına dalan yüzsüzlere bakın, hepsi birer sırtlandır. Haaa işin içine taşrayı da katarsak ‘profil çalışması’ şekil değiştirir. Şairin ‘Koyun gibisin be kardeşim’ dediği yere geliriz. O zaman da ben oyumu davar cinsinden ‘koyun’ hayvanına veririm. Varsın beni o temsil etsin.

Son 100 akdenizfoku Çevre Mühendisleri Odası Akdeniz foku en az bu ülkede yaşayan insanlar kadar buralı. Şu an yüz civarında sayıyla dünyanın en nadir canlıları arasında yer alıyor. Son derece sevimli, zeki ve ailesine bağlı canlılar foklar.

Karizmatik ayı Prof. Dr. Meriç Albay (İstanbul Üni. Su Ürünleri) Hem güçlü ve karizmatik hem de bizler kadar tarlamıza, ağacımıza, bağımıza, bahçemize ortak bir canlı. Birçok ülkede yaşıyor ama ben ayıları bize, bu topraklara ait diye değerlendiriyorum.

‘Atlayan’ sazan Ercan Kesal (Oyuncu, senarist) Bence Türkiye’nin simge hayvanı balık, çünkü en temel refleksimiz balık hafızasına sahip olmamız. Hangi balık derseniz de ‘Sazan’ derim her şeye hemen atlama özelliğimizden dolayı.

Vaşak ve Kangal Prof. Dr. Murat Arslan (İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi) Ender bulunması, dünyada çok sınırlı alanlarda yaşaması ve bu alanların büyük kısmının Anadolu’da olması nedeniyle vaşak... Evcil hayvanlardan ise hafızası sürü yönetmedeki becerisi, kurtlara karşı koruyucu ve dayanıklılığı nedeniyle kangal bir sembol.

Kara kartalın gaga izi Adalet Ağaoğlu (Yazar) Türkiye’yi temsil edecek hayvan olsa olsa kara kartal olabilir. Günümüzün hırpalayıcı siyasi tablosuna baktığımızda toplumun her yanının gaga izleriyle kaplı olduğunu görüyoruz.

Kelaynak sadece bizim Doğa Derneği Kelaynaklar bu topraklara özgü. Ne yazık ki doğada Türkiye’den başka hiçbir yerde yok. Sualtı araştırmaları Derneği Şu an dünyada sadece Türkiye’de yaşayabiliyor. Bize özgü. Bolluk-bereketin sembolü. Prof. Dr. Ali Demirsoy (Hacettepe Üni. Zooloji) Sosyal davranışlarıyla da bize yakın. Birçok kültürde kutsal olarak kabul ediliyor. Anadolu için de bu geçerli.

İngiltere de seçiyor İngiltere’de şu anda bir kuş çılgınlığı hüküm sürüyor. Ortada tek bir soru var: İngiltere’nin sembol kuşu hangisi? Ülkenin bir numaralı kuşbilimcisi David Lindo’nun açtığı kampanyaya milyonlarca oy geldi. Bu soru basının bir numaralı tartışma konusu. Ön elemeyi geçen kuşlar Lindo tarafından Kraliçe’nin dikkatine sunulacak ve ülke nihayet sembolünü seçecek.

Bereketin ve iyiliğin sembolü turna ya da bugün sadece bizim topraklarımızda yaşayan kelaynak mı? Türk mitolojisinde yeri olan keçi ve kurt mu? Yoksa Anadolu’nun en eski uygarlıklarının kutsal saydığı boğa mı? Doğabilimcilerden sanatçılara pek çok kişiye Türkiye’nin ‘sembol’ hayvanını sorduk.

Bozkırın kurdu Doğa Koruma Merkezi Türkiye doğasının büyük bir parçasını oluşturan bozkır alanlarda yaşar. Kültürel birçok mitin öğesi.