İstanbul tarihinde yaşanmış en büyük 4 deprem [Tarih'ten ders almayalım!]

İstanbul tarihine baktığımızda Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde toplamda en can alıcı ve korkunç depremlerin sayısı 4’tür. İstanbul depremi listesi ise şöyledir:

1.Küçük Kıyamet (22 Ağustos 1509) 
2.1766 Depremi (22 Mayıs 1766)
3.1894 Depremi (10 Temmuz 1894)
4.Marmara Depremi (17 Ağustos 1999)

1. Küçük Kıyamet (22 Ağustos 1509)

İstanbul tarihindeki en yıkıcı afetlerden biri olması nedeniyle Küçük Kıyamet olarak nitelendirilen bu depremde hayatını kaybedenlerin sayısı ile ilgili 5 bin ila 15 bin  arasında rakamlar verilmektedir.

Can kaybının bu denli fazla olmasının önemli bir nedeni olarak depremin gece meydana gelmiş olması gösterilmiştir. Artçı sarsıntıların bir buçuk ay devam ettiği 1509 depreminde 100’ün üzerinde cami ve Mescit 1100 kadar ev ve sayısı belli olmayan dükkan tamamen yıkılmıştır.

Bu deprem ve sonrası gelen artçıları, İstanbulluların psikoloji üzerine derin izler bırakmıştır. Kaybedilen eş, dost, mal ve mülke duyulan üzüntünün dışında insanlar uzun süre ölüm korkusu ile evlerine girememişlerdir. Hatta dönemin padişahı 2. Beyazıt’ın da aynı korkuyla sarayın bahçesinde kurdurduğu bir çadırda 10 gün kaldığı ardından da Edirne’ye gittiği bilinmektedir.

2. 1766 Depremi (22 Mayıs 1766)

1766 yılının Kurban Bayramı’nın 2. Günü sabahı meydana gelen bu büyük depremin artçı sarsıntıları tam olarak 8 ay devam etmiştir.

İstanbullar bu süre zarfında huzurla evlerinde uyumayı unutmuşlardır. Çadır yaşamına geçen halkın ruhsal durumu gerçekten bozulmuştur.

Büyük sarsıntı ve artçıları devam ederken Topkapı Sarayı’da zarar gördüğünden Sultan 3. Mustafa, büyük dedesi 2. Beyazıt gibi Edirne’de ikamet ettiği bilinmektedir.

3. 1894 Depremi (10 Temmuz 1894)

Tarih kaynaklarında “Büyük Hareket-i Arz” diye isimlendirilen bu deprem Rumi takvimine göre 1310 yılına rastladığından,  halk arasında ona 1310 zelzelesi olarak söylenmiştir. Kayıtlara göre bu deprem öğle vakti ezanı okunurken önce hafif bir sarsıntıyla başlamış güneybatıdan, kuzeydoğuya ve aşağıdan yukarı olmak üzere ardından daha şiddetli sarsıntılar takip etmiştir.

Deprem Marmara Denizinde olağanüstü gelişmeler ortaya çıkarmıştır. Deniz önce sahillerden 200 metre geriye çekilmiş ve sonra şiddetli dalgalar halinde karaya vurmuş, kıyılardaki kayıklar tekneler parçalanmıştır. Bu sırada İstanbul’a denizden bakanlar çöken binalardan yükselen toz bulutlarının dehşet içinde görmüşlerdir.

İstanbul halkı dehşet içinde sokaklara dökülmüş Allah Allah haykırışları ile nereye gideceğini bilmez bir halde koşuşturmaya başlamıştı.

Sanki Kıyamet kopmuştu. İstanbullar kendilerine sokaklara zor atmış, ev ve dükkanlarda hiç kimse kalmamış, herkes can korkusuyla geceyi dışarıda geçirmiştir. Moraller bozulmuş, bir çok kişi sinir hastası olmuştur.

Dönemin Osmanlı Sultanı 2. Abdülhamit Han önderliğinde derhal depremin sonuçlarını mümkün mertebe gidermek üzere harekete geçmiş. Şehremini Rıdvan Paşa’nın başkanlığında bir komisyon kurularak depremzedelere yardım çalışmaları başlatılmıştır. Bundan sonra yıllar sürecek bu çalışmalar hem İstanbulluların yaraları sarılmaya hem de şehrin hasar gören veya yerle bir olan diğer bir çok değerli yapısının tamirine ve yeniden imarına çalışılmıştır.

4. Marmara Depremi (17 Ağustos 1999)

17 Ağustos 1999 sabahına doğru 03:02′ de meydana gelen Kocaeli Gölcük merkezli deprem, çevre şehirlerde yaşayanlar gibi İstanbulluların da hayatları boyunca yaşadığı en büyük korkuya sebep olmuştu. Richter ölçeğine göre 7,4 büyüklüğünde gerçekleşen deprem büyük çaplı can ve mal kaybına neden oldu.

Bu deprem tüm Marmara Bölgesinde ayrıca Ankara’dan İzmir’e kadar geniş bir alanda hissedildi. Resmi raporlara göre 17 bin 480 ölü, 23 bin 781 yaralı vardı. Yine bu felaketten sonra 505 kişi de sakat kaldı.

İşin bir de maddi boyutu ise; 285 bin 211 ev, 42 bin 902 iş yeri yıkıldı veya hasar gördü. İllere göre ölü sayısı ise Kocaeli 9 bin 477, Sakarya 3 bin 891, Yalova 2 bin 504, İstanbul 981, Bolu 270, Bursa 268, Eskişehir 86, Zonguldak 3 şeklinde açıklandı.