2012 Yılının en önemli bilim olayları

Science dergisinin yayımından sorumlu, Amerikan Bilim Geliştirme Birliği’nin hakem heyeti, Higgs’in parçacıkların ve güçlerin arasındaki ilişkileri açıklayan evrensel teori olan parçacık fiziği standart modelindeki hayati rolü nedeniyle yılın en önemli bilimsel ilerlemesi olduğunu belirtti. Dergide, “Higgs’in gözlemlenmesi standart modeli tamamlıyor. İlerlemenin önündeki tek büyük soru bunun parçacık fiziğinde yeni bir keşifler çağının başlangıcı mı yoksa ömrünü tamamlamış bir alanın jübilesi mi olduğudur” denildi.

Ancak Sibirya’da bundan 74 bin yıl önce ölen bir kız çocuğunun kemikleri üzerinde yapılan ve Denisovalılar denilen nesilleri çok uzun zaman önce tükenen bir insan türünün bulunmasını sağlayan teknolojik adım birinciliği hak etti. Bir el parmağından geriye kalan mercimek büyüklüğündeki bir kemik parçası ve iki azı dişi fosili bulan bilim insanları, kızın tüm DNA sıralımını mükemmel bir netlikle ortaya koymayı başardı. Böylece kızın yeni bir insan soyuna ait olduğu da kanıtlanmış oldu.

Böylece aynı zamanda bilim insanları ilk kez iskelet kalıntılarına değil, DNA kanıtlarına dayanarak yeni bir insan türünün varlığını da kanıtlamış oldu. Almanya’nın Leipzig şehrinde bulunan Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden Matthias Meyer’in geliştirdiği bu yeni teknik sayesinde araştırmacılar en küçük hataları bile ortadan kaldırmak için kızın DNA’sını 31 kez sıraladı.

Dergide, “Bu sonuçlar Denisovalıların şu an dünyada olan bazı insanların atalarıyla çiftleştiğini teyit etti. Güneydoğu Asya’da yaşayan insanlar DNA’larının yüzde 3’ünü Denisovalılardan miras aldı. Genom aynı zamanda küçük kızın tipinin nasıl olduğunu da gösterdi: Kahverengi gözler, kahverengi saçlar, kahverengi ten. Dahası ekip DNA sayesinde küçük kızın 74 bin ila 82 bin yıl önce öldüğünü de ortaya koydu. Böylece araştırmacılar ilk kez tarih öncesi bir insanın yaşamı hakkında DNA bilgisi kullandı” dedi.

Science dergisinin yılın bilim olayları arasında seçtiği diğer gelişmeler ise şöyle: Farelerin embriyonik kök hücrelerinden gelişmiş yumurta hücreleri üretilmesi.

Curiosity’nin Mars’a indirilmesi.

X ışını lazerleriyle proteinin yapısını ortaya koyarak uyuyan hastalık yapıcı parazitlerin görüntülenmesi

Hassas gen mühendisliği yani bazı genlerin açma kapama düğmesi gibi kullanılması.

Encode gen projesiyle genomun yapısının bilinenden daha karmaşık olduğunun ortaya çıkarılması.

Beyin makinesi arayüzüyle felçli hastaların beyin gücünü kullanarak mekanik kollar kullanabilmesi.

Nötrino karıştırma açısının yani nötrinoların ışık hızına yakın bir hızla bir durumdan öbürüne “dönüşebildiğinin” ispatlanması.

“Majorana fermion” atomaltı parçacıklarının keşfi.

Yılın bilim olayı unvanını kazanan, tahmin edilebileceği üzere Higgs Bozonu’nun keşfi olurken en dikkat çekici yenilik ise bilim insanlarının Taş Çağı’ndan kalma bir kız çocuğu iskeletine ait minik bir kemik parçasından tüm genomun yapısını ortaya çıkarmasına imkan sağlayan teknolojinin geliştirilmesi oldu.

İsviçre’nin Cenevre şehrinde bulunan CERN laboratuvarlarındaki fizikçilerin, yarım yüzyıldır ortaya atılan teorilerin ve deneylerin ardından Higgs Bozonu’nun varlığını kanıtlamasının yılın en önemli bilim olayı olması kimseyi şaşırtmadı.