Piyanonun icadı Google'a Doodle oldu

Google anasayfasında bugün yine Doodle var ve bugünkü Doodle konusu popüler müzik aleti piyanonun icadı. Aslında Google piyanonun icadı değil de, piyanoyu icat eden Bartolomeo Cristofori'nin doğum günü anısına bu Doodle’ı günün Doodle’ı olarak yayınladı.

Asıl adı pianoforte olan piyano telli çalgılar kategorisinde bulunuyor ve adı kuvvetli ses anlamına gelen forte ve zayıf ses anlamına gelen piano terimlerinin birleşmesinden oluşuyor. Zaman içerisinde daha kolay söylenmesi açısından ismi piyano olarak değiştirilmiş.

Piyanonun geçmişi ise aşağıdaki gibi:

Bartolomeo Cristofori 1700'lü yıllarda Floransa'da ilk piyanoyu yaptı. Bartolomeo Cristofori'nin en büyük başarısı; piyanonun temel mekanik sorunu olan, çekicin tellere vurması anında sesin çekicin etkisi ile sönümlenmemesi ve çekicin çok çabuk bir şekilde tellerden ayrılarak notanın yeniden çalınabilmesi sorununa bir çözüm üretmesidir.

Piyanonun atası çembalodur. Şekil olarak da benzerlikler gösteren bu çalgıda, ses çıkartmak için tuşların tellerle olan teması, tuşlara monte edilen çıtalar yardımı ile elde edilmekteydi ancak sesin gürlüğünün ve hafifliğinin sağlanması oldukça zordu. 1700’ lü yıllarda çembalo geliştirerek ilk piyano yapılmıştır. Barok Dönemin en önemli bestecisi ve aynı zamanda klavsen ve çembalo tamircisi olan J. Sebastian BACH’ ın da bu ilk piyanoyu denediği bilinmektedir.

Piyano genel olarak konsol, kuyruklu ve elektro piyano olarak üç ana gruba ayrılır. Bu sınıflandırmaların içerisinde çeşitli boy ve tuş sayısı bulunmaktadır. Fakat genel olarak piyano, 88 tuşludur. Bu tuşlardan 36’ sı siyah tuş (diyez ve bemol), 52’ si ise ana sesler olan beyaz tuşlardan oluşmaktadır.

Piyano, diğer telli çalgıların aksine ne tellere bir yay sürtme ile ne de mızrap yardımı ile ses çıkartan bir çalgıdır. Keçe ile kaplanmış tokmakların tele vurması ile ses çıkarttığından dolayı telli çalgılar grubunun, tokmaklı çalgılar kategorisindedir. Piyanoda teller ahşap bir kasa üzerine gerilidir. İstenilen telden ses çıkartmak için o tele ait olan tuşa basılır. Piyanoda genel olarak iki adet pedal bulunmaktadır. Uzatma pedalı ve surdin (yumuşatma) pedalı olarak piyano tuş takımının alt kısmında bulunur. Ayaklar ile yönetilen bu pedallardan uzatma pedalı sesin uzamasını sağlarken, surdin pedalı sesin titreşimini azaltarak sesin daha az ve yumuşak çıkmasını sağlar. Piyanoyu diğer çoğu çalgıdan ayıran en önemli özellik tek başına bir orkestra olmasıdır. Yani aynı anda hem soloyu hem de eşliği çalabilen bir enstrümandır. Zaten hemen hemen bütün besteciler orkestra eserlerini piyano ile yapmaktadırlar. Örneğin; ünlü piyanistlerimizden İdil Biret, Beethoven’ ın orkestra eserlerini piyano ile konserlerinde çalmaktadır.

Piyano nota yazımı tıpkı arp ve çembalo gibi iki partisyon şeklinde alt alta yazılır. Bu bakımdan diğer çalgılardan ayrılmaktadır.

İdil Biret, Fazıl Say, Süher Pekinel Kardeşler, Hande Dalkılıç, Tuluyhan Uğurlu ülkemizin önemli piyanistlerindendir. Joseph Horovitz ve Glenn Gould’ da dünyaca ünlü piyanistlerden bir kaçıdır.