Çernobil faciası nasıl yaşandı?

Home Box Office’in (HBO) mini dizi haline getirdiği Çernobil felaketi son birkaç haftadır dijital dünyanın en çok konuşulan konularından biri haline gelmiş durumda. IMDb’de kısa sürede 10 üzerinden 9.7 puana ulaşan dizinin ardından 1986’da yaşanan felaketin nedenleri bir kez daha sorgulanmaya başladı.

Çernobil faciası nasıl yaşandı?

Peki insanlık tarihinin en büyük nükleer felaketi Çernobil nasıl yaşandı?

Dünyanın en büyük nükleer kazası, Çernobil felaketinin üzerinden tam 33 yıl geçti. Ama kazanın izleri hala silinebilmiş değil. 1986 yılında, 25 Nisan'ı, 26 Nisan'a bağlayan gece yarısı eski Sovyetler Birliğine bağlı Ukrayna'da bulunan Çernobil nükleer güç santralının 4. ünitesi yapılan bir deneme neticesinde patladı. 

4. reaktör tesise eklenen son yapıydı ve diğer reaktörlerin aksine en son Sovyet teknolojisine ev sahipliği yapıyordu. Söz konusu deneme neticesinde reaktörün tamamı hasar gördü. Peki neden böyle bir deney yaptılar? 

Söz konusu denemenin yapım amacı, jeneratör volanlarının enerjisinin acil durum soğutma pompalarını, dizel jeneratörleri devreye girene kadar istenen voltajda 25 saniye süreyle besleyip beslemeyeceğini anlamaktı. 26 Nisan 1986'da Çernobil santralinde meydana gelen patlamada, Hiroşima'ya atılan atom bombasından 400 kat fazla radyasyon atmosfere yayılmıştı. 

Kazadan sonraki 10 gün boyunca havaya büyük miktarda radyoaktif madde salınmıştır. Özellikle iki önemli izotop, İyot-131 ve Sezyum-137, halkın önemli miktarlarda doz almasına sebep olmuştur. Çevreye salınan çoğu madde enkaz üzerinde toplanmıştır ancak daha hafif maddeler rüzgar ile taşınarak Ukrayna, Beyaz Rusya, Rusya ile İskandinavya ve Avrupa'nın bir bölümüne taşınmıştır. 

Felaketin ardından en çok radyasyona maruz kalanlar tasfiye memurlarıydı. Binlerce kişi, santraldeki yangını söndürmek ve araç gereçleri çıkarmak için görevlendirildi. Bu kişiler, şimdi ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya.

Birleşmiş Milletler'e göre bu kişilerden 9 bini Çernobil nedeniyle kansere yakalanacak. Uluslararası Çevre Örgütü Greenpeace ise bu sayının en az 90 bin olacağını belirtiyor. Felaket sonrası ilk 3 ayda 30 kişi yaşamını yitirirmiş, 135 bin kişi bölgeden tahliye edilmiş, sonraki dönemlerdeyse binlerce kişi kansere yakalanmıştı.