O 15 senede bir var: İşte patlayan RS Ophiuchi yıldızı!
Sadece 15 senede bir görebildiğiniz bir durum söz konusu olsaydı nasıl hareket ederdiniz? Sizi, 15 yılda bir patlayan uzay olayı ile baş başa bırakıyoruz.
Gece gökyüzüne dikkatlice bakarsanız, geçen hafta görünmeyen bir yıldızı şuanda görebilirsiniz. Peki bu nasıl mümkün olabiliyor?
Yılancı ekvator takımyıldızında yer alan, yaklaşık 4,566 ışıkyılı uzaklıkta bulunan RS Ophiuchi adlı bir yıldız, destansı bir büyük patlama yaşadı. Bu nova patlaması o kadar parlaktı ki, yıldız şimdi çıplak gözle görülebilir hale geldi. Bu patlama, yıldızın diğer patlamalarından tam 7 kat daha fazla.
15 yılda bir gerçekleşen nadir olaylardan
Novalar, en iyi patlama zamanlarında bile fark edilebilecek kadar nadir olabiliyorlar, ancak bu olayı bu kadar özel yapan şey, yıldızın kendi nadirliği. RS Ophiuchi, periyodik olarak patlayan bir yıldız ve tekrarlayıcı bir nova olarak bilinen yıldızdır. Samanyolu'nda bu yıldızlardan, insanoğlu sadece onunu keşfedebilmiştir.
RS Ophiuchi tipik olarak her 15 yılda bir patlar. Son patlaması 2006'daydı, yani şuandaki patlaması tam zamanında gerçekleşti ve ilk olarak 8 Ağustos 2021'de İrlandalı amatör astronom Keith Geary tarafından gözlemlendi. Bu tespiti ise hızla dünyanın dört bir yanından diğer astronomların raporları takip etti.
Yıldızın tekrarlanan patlamalarına neden olan şey, aşırı çekilen hidrojenlerdir. RS Ophiuchi, kırmızı bir dev bulutlu ile yakın yörüngedeki beyaz bir cüce olan ikili bir yıldızdır. İkisi birbirinin etrafında dönerken, hidrojeni daha yoğun beyaz cüce yıldız tarafından kırmızı dev yıldızın hidrojenleri emilir.
Bu hidrojen, beyaz cücenin ısıyan yüzeyinde birikir. Periyodik olarak, kütle o kadar büyük olur ki, katmanın altındaki basınç ve sıcaklık, termonükleer bir patlamayı tetiklemek için yeterli olur ve fazla hidrojeni şiddetle uzaya fırlatır.
Yıldızın spektroskopik gözlemlerine göre, parlaklık bir nova ile aynı derecededir. O kadar şiddetli ki hidrojen saniyede yaklaşık 2.600 kilometre hızla uzaya fırlar.
Fermi Gama Işını Teleskobu bu olayı ayrıca novanın zamanında ve konumunda bir gama ışını kaynağı tespit ederek doğruladı. Gerçekten de bir patlamanın meydana geldiğini görmüş olduk.
Bu olay bir gün RS Ophiuchi'nin başına daha ciddi sonuçlar doğurabilir. Bir gün bu iki yıldız muhteşem ölüm danslarına başlayacak ve sonunda birbirlerinin çekim kuvveti nedeniyle patlayacaklardır. Böylelikle bu 15 yıllık hasret bir gün son bulmuş olacak.
15 yılda bir patlayan bu yıldızı görmek için, Yılancı (Ophiuchus) takım yıldızının yanına bakmanız yeterli olacaktır. Aşağıda resimde görülen yere bakmanız yeterli.